พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย ปาฎิกวรรค [11. ทสุตตรสูตร] ธรรม 5 ประการ
ธรรม 5 ประการ
[355] ธรรม 5 ประการที่มีอุปการะมาก___ธรรม 5 ประการที่ควรเจริญ
ธรรม 5 ประการที่ควรกำหนดรู้___ธรรม 5 ประการที่ควรละ
ธรรม 5 ประการที่เป็นไปในฝ่ายเสื่อม___ธรรม 5 ประการที่เป็นไปในฝ่าย
คุณวิเศษ
ธรรม 5 ประการที่แทงตลอดได้ยาก___ธรรม 5 ประการที่ควรให้เกิดขึ้น
ธรรม 5 ประการที่ควรรู้ยิ่ง___ธรรม 5 ประการที่ควรทำให้แจ้ง
(ก) ธรรม 5 ประการที่มีอุปการะมาก คืออะไร
คือ องค์ของผู้บำเพ็ญความเพียร1 5 ได้แก่
ภิกษุในพระธรรมวินัยนี้
1. เป็นผู้มีศรัทธา เชื่อพระปัญญาเครื่องตรัสรู้ของพระตถาคตว่า
แม้เพราะเหตุนี้ พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น เป็นพระอรหันต์
ตรัสรู้ด้วยพระองค์เองโดยชอบ เพียบพร้อมด้วยวิชชาและ
จรณะ เสด็จไปดี ทรงรู้แจ้งโลก เป็นสารถีฝึกผู้ที่ควรฝึกได้
อย่างยอดเยี่ยม เป็นพระศาสดาของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย
เป็นพระพุทธเจ้า เป็นพระผู้มีพระภาค
2. เป็นผู้มีอาพาธน้อย โรคเบาบาง ประกอบด้วยไฟธาตุสำหรับ
ย่อยอาหารสม่ำเสมอ ไม่เย็นนัก ไม่ร้อนนัก ปานกลาง เหมาะ
แก่การบำเพ็ญเพียร
3. เป็นผู้ไม่โอ้อวด ไม่มีมายา ทำตนให้เปิดเผยตามความเป็นจริง
ในพระศาสดา หรือเพื่อนพรหมจารีผู้รู้ทั้งหลาย
4. เป็นผู้ปรารภความเพียร เพื่อละอกุศลธรรม เพื่อให้กุศลธรรมเกิด
มีความเข้มแข็ง มีความบากบั่นมั่นคง ไม่ทอดธุระในกุศลธรรม
ทั้งหลายอยู่
พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย ปาฎิกวรรค [11. ทสุตตรสูตร] ธรรม 5 ประการ
5. เป็นผู้มีปัญญา ประกอบด้วยปัญญาเป็นเครื่องพิจารณาเห็น
ความเกิดและความดับอันเป็นอริยะ ชำแรกกิเลส ให้ถึงความ
สิ้นทุกข์โดยชอบ
นี้ คือธรรม 5 ประการที่มีอุปการะมาก
(ข) ธรรม 5 ประการที่ควรเจริญ คืออะไร
คือ สัมมาสมาธิ ประกอบด้วยองค์ 5 ได้แก่
1. มีปีติแผ่ไป
2. มีสุขแผ่ไป
3. มีการกำหนดรู้จิตผู้อื่นแผ่ไป
4. มีแสงสว่าง1แผ่ไป
5. ปัจจเวกขณญาณเป็นนิมิต
นี้ คือธรรม 5 ประการที่ควรเจริญ
(ค) ธรรม 5 ประการที่ควรกำหนดรู้ คืออะไร
คือ อุปาทานขันธ์2 (กองแห่งความยึดมั่น) 5 ได้แก่
1. รูปูปาทานขันธ์ (อุปาทานขันธ์คือรูป)
2. เวทนูปาทานขันธ์ (อุปาทานขันธ์คือเวทนา)
3. สัญญูปาทานขันธ์ (อุปาทานขันธ์คือสัญญา)
4. สังขารูปาทานขันธ์ (อุปาทานขันธ์คือสังขาร)
5. วิญญาณูปาทานขันธ์ (อุปาทานขันธ์คือวิญญาณ)
นี้ คือธรรม 5 ประการที่ควรกำหนดรู้
(ฆ) ธรรม 5 ประการที่ควรละ คืออะไร
คือ นิวรณ์3 5 ได้แก่
1. กามฉันทะ (ความพอใจในกาม)
2. พยาบาท (ความคิดร้าย)
